Vijfentwintig gemeenten hebben convenanten gesloten met winkels en horeca. Ze houden niet zelf toezicht op het schenken aan minderjarigen. Zij kozen voor een andere aanpak: een convenant met de lokale alcoholverkopers en met een particulier bedrijf. Dit particuliere bedrijf controleert in opdracht van de gemeente of de Drank- en Horecawet al dan niet wordt overtreden en neemt feitelijk het reguliere Drank- en Horecatoezicht van de burgemeester over. Bij naleving krijgen ondernemers hun ingelegde geld (vaak rond een bedrag van € 800,- terug. Bij overtreding houdt de gemeente (een deel) van het geld.
Binnen het reguliere toezicht zou er echter de eerste maal al een boete van € 1.360,- worden opgelegd. Deze bedragen staan in schril contract met de paar honderd euro inleg die de ondernemer maximaal aan het convenant kwijt is.
Feitelijk ontstaat hiermee een parallel sanctiemodel met boetes die aanmerkelijk lager liggen dan de in de bijlage behorende bij het Besluit bestuurlijke boete Drank- en Horecawet vastgestelde boetes.
Een vorm van toezicht die in dit geval juist is voorbehouden aan een bestuursorgaan omdat het gaat om toezicht op de volksgezondheid, een typische kerntaak van de overheid.
Volgens de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (zie ECLI:NL:RVS:2003:AH8963) is het bestaan van een convenant geen bijzondere omstandigheid op grond waarvan kon worden afgezien van handhaving. Dat betekent dat vervolgens dat, voor zover er een verzoek wordt ontvangen, de burgemeester niet zo maar kan afzien van handhaving, verwijzende naar dit convenant.
Meerdere juristen plaatsen derhalve serieuze kanttekeningen bij deze systematiek. Hoe verdedigbaar is uitbesteding van de leeftijdscontrole? Feit is dat niet de overheid, maar een bedrijf toezicht houdt. Henny Sackers, Nijmeegs hoogleraar bestuurlijk sanctierecht, verbaast zich over de gelijkwaardigheid die uit de convenanten spreekt. “Alcoholverkopers zitten als gelijken om de tafel met hun eigenlijke toezichthouder, de gemeente. Van zo’n gelijkwaardigheid is in de Drank- en Horecawet geen sprake.” Daarmee wordt in strijd gehandeld met de wettelijke kaders.
Roxanne Sabbé, jurist en tevens voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Drank- en Horecawet-inspecteurs, keurt de praktijk van de convenanten af.
Het bedrijf dat deze vorm van toezicht aanbiedt stelt echter dat het hier “geen toezicht betreft, het is een hulpmiddel voor bewustwording.” Dat impliceert echter dat in de deelnemende gemeenten en bij de alcoholverkopers in die gemeenten het wettelijk verplichte toezicht op het verbod tot verstrekking van alcohol aan minderjarigen is weggevallen. “Ook dat zou onrechtmatig zijn”, zegt Sabbé.
